Eviniz için en ucuz ve eğlenceli ‘media center’ çözümü: Raspberry Pi

Her ofiste ecnebinin “Geek” diye vaftiz ettiği, bizim kültürümüzdeyse “Bilgisayardan anlayan oğlan/kız” olarak kodlanan, teknolojiye meraklı bir-iki eleman olur. Format atan, program bulan, telefon root’layan, günde 3 öğün Lifehacker ve Gizmodo okuyan bu insanlar, kendi habitatlarına salındığında yine ecnebinin “DIY (Do It Yourself)” diye vaftiz ettiği, bizdeyse “Kendin pişir kendin ye” olarak anılan “abidik gubidik” projelerle uğraşırlar. Karbonat’ta bu işlerin sorumlusu ağırlıklı olarak Metehan ve ben oluyoruz, sanırım. (Metehan uyuma, teknoloji dünyasına sahip çık!)

Geçtiğimiz haftalarda Cenk’ten gelen “Sen niye blog’a yazmıyorsun?” çemkirmesi üzerine, blog’da sektöre ve sektördeki çalışanların içinden çıkılmaz sorunlarına dair dünyanın en sıkıcı yazılarını yazmaktansa, kişisel hobim olan teknoloji alanında herhangi bir kullanıcının işine yarayabilecek ipuçları ve “geek toy”lar paylaşabileceğimi düşündüm.

En nihayetinde, iki paragraf sonunda benden sıkılmayan cefakâr ve kıymetli okurlarım, ilk yazımı DIY dünyasının en sevilen oyuncaklarından bir tanesi olan Raspberry Pi’a ayırmaya karar verdim. Başlıktan da anlamışsınızdır, bu yazıda tutup da Raspberry Pi’la Linux’ta Terminal’e takla attırmaya çalışmayacağız. Bundan zevk alabilecek insanlar vardır mutlaka, ancak Raspberry Pi’ın daha geniş kitlelerce kullanılabilecek alanlarından bir tanesi olan ‘media center’ olarak kullanımı hadisesine eğileceğiz.

Şayet ortalama bir bilgisayar kullanıcısıysanız, bu yazıyı sonuna kadar okuduğunuz ve buradaki adımları takip ettiğiniz takdirde, Raspberry Pi sayesinde siz de ev ağınızdaki ya da harici diskinizdeki filmleri televizyonunuzda izleyebilir, gerçekten cüzi bir fiyat karşılığında televizyonunuzu (televizyon üreticilerinin kakalamasıyla değil, kelimenin gerçek anlamıyla) bir “Smart TV”ye dönüştürebilirsiniz.

Hazırsanız başlayalım.

Raspberry Pi nedir?

İngiltere menşeli Raspberry Pi Foundation tarafından geliştirilen Raspberry Pi, kredi kartı boyutunda, tek karttan oluşan basit bir bilgisayar. Bilgisayar deyince aklınıza kasalı, monitörlü vs. bir çözüm geliyor olabilir, ancak bu öyle değil. Şöyle bir şey:

Fotoğraftan ölçeği tam olarak anlaşılmayabilir, kartın boyutu gerçekten de bir kredi kartı kadar. Sipariş ettiğinizde ne kadar ufak olduğuna şaşırabilirsiniz. Parçalar şöyle:

Raspberry Pi’ın Model A ve Model B olmak üzere iki versiyonu var. Bu rehberde ABD satış fiyatı 35$ olan Model B’yi ele alacağız. (İki modelin arasındaki farkları buradan inceleyebilirsiniz.) Model B, daha fazla RAM ve USB girişi içermesiyle, Model A’ya göre daha tercih edilebilir durumda. Aralarında da 10$ fark var.

Aslen bir eğitim projesi olan Raspberry Pi’ın bu modelinin üzerinde 2 USB, 1 HDMI, ethernet, SD kart, güç kaynağı, audio ve kompozit video girişi bulunuyor. Bu şekilde baktığınızda, güç kaynağını ve klavye/mouse gibi donanımları bağladığınız şirin oyuncağınızı monitörünüze ya da TV’nize taktığınız anda bir bilgisayara sahip olduğunuzu varsayabilirsiniz. 512 MB RAM’li, 700 MHz ARM işlemcili Raspberry Pi, fiyatının yanı sıra düşük enerji tüketimiyle özellikle yoksul ülkelerdeki okullara bilgisayar laboratuvarı kurmak amacıyla kullanılabiliyor.

Raspbmc nedir?

Raspberry Pi, kendisi için özel olarak geliştirilmiş Linux tabanlı işletim sistemleriyle sorunsuzca çalışabiliyor. Daha önce de söylediğim gibi, biz bu yazımızda Raspbmc isimli özel bir Linux dağıtımını kullanarak, ev ve ofis ağlarında kullanılabilecek bir media center yaratma peşinde koşacağız.

Açık kaynak kodlu bir ev sinema sistemi yazılımı olan XBMC’nin Raspberry Pi için özel olarak hazırlanmış versiyonu olan Raspbmc, Raspberry Pi için geliştirilen tek media center amaçlı Linux dağıtımı değil. Onun dışında OpenELEC ve XBian gibi başka seçenekler de var. Ancak Raspbmc kurulumu en kolay çözümlerden biri olduğundan ve eklenti konusunda daha fazla seçenek sunduğundan, şahsen bana daha tercih edilebilir geliyor. Zaten Raspberry Pi’ın en güzel özelliklerinden bir tanesi, dilediğiniz kadar SD kart alıp, içine istediğiniz Linux dağıtımını kurarak denemeler yapmanıza izin vermesi. Denemekten ve yanılmaktan çekinmeyin.

Nelere ihtiyaç var?

Raspberry Pi’ı Raspbmc ile şahlandıracağımız bu rehberde, aşağıdaki donanımlara ve aksesuarlara ihtiyaç duyacağız. (Bir kısmı halihazırda evinizde bulunuyor olabilir, önce eski çekmeceleri karıştırın, boşuna masraf yapmayın.)

• Raspberry Pi Model B (97 TL)
• En az 4 GB, Class 4 SD kart. (Dikkat edin, bütün SD kartlar Raspberry ile çalışmayabiliyor. Ayrıca hız açısından 8 GB ve Class 10 olması çok iyi olur. Ben şunu kullanıyorum.) (23 TL)
• En az 700mA – 5V güç verebilen, micro USB uçlu güç adaptörü. (Çoğu telefonda kullanılan güç adaptörleri Pi’yla çalışıyor. Mutlaka mA ve V değerine dikkat edin. Ben Yazıcıoğlu’ndan aldım.) (25 TL)
• Ethernet bağlantı kablosu.
• USB klavye. (Yalnızca kurulum için gerekli olacak, sonrasında akıllı telefonunuzu, tabletinizi, tarayıcınızı ya da TV kumandanızı kullanabilirsiniz. O yüzden gidip de klavye satın almayın derim.)
• HDMI kablosu. (Televizyonunuzda HDMI girişi yoksa kompozit video ve audio girişlerini kullanabilirsiniz.)
• SD kart okuyucu. (Laptop kullanıcısıysanız bilgisayarınızın üzerinde olabilir.)
• (Opsiyonel) Anahtarlı tekli priz. (Raspberry Pi elektriğe taktığınız anda açılıyor, o nedenle her seferinde fiş takıp çıkartmakla uğraşmamak için şunu aldım, çok rahat oldu.) (5 TL)
• (Opsiyonel) Raspberry saklama kutusu. (Devreler açıkta kalmasın, statik elektrik ve toz sorunu olmasın diyorsanız, bunu almanızı öneririm. Para harcamak istemezseniz Lego’larınızı da kullanabilirsiniz. Başka enteresan fikirler de var tabii…) (9 TL)

Bu tabloya baktığımızda, evinizdeki malzemelere göre 100-175 TL arasında bir masraf yaparak, ufak, modüler, kullanımı ve kurulumu kolay, sessiz çalışan ve işini iyi yapan bir media center’a sahip olacağınızı söyleyebiliriz.

Raspbmc’nin SD karta kurulumu

Evet sevgili okurlarım, siparişleriniz elinize ulaştı ve şu an heyecanla Raspberry Pi’ı kurmayı bekliyorsunuz, biliyorum. Birkaç basit adımı takip edeceğiz.

(Not: Bu rehberde Raspbmc kurulumunu benim bizzat denediğim Windows işletim sistemi üzerinden anlatıyorum. Mac sahibiyseniz bu adımları deneyebilirsiniz. Linux kullanıcısıysanız bu rehbere ihtiyacınız olduğunu sanmıyorum, siz taşı sıksanız suyu çıkar zaten.)

1. Bilgisayarınıza Raspbmc kurulum dosyasını indirin.
2. Uygulamayı çalıştırmadan önce, bilgisayarınıza USB üzerinden bağlanan flash disk, harici disk vb. cihazları çıkarttığınıza emin olun. Yanlışlıkla kendi sürücülerinize format atmayın.
3. SD kartınızı kart okuyucuya takın ve uygulamayı çalıştırın.
4. Uygulamanın SD kartınızı gördüğünden emin olduktan sonra, “I accept the license agreement” kutusunu işaretleyerek “Install” butonuna basın.

5. 1-2 dakika işlemin tamamlanmasını bekleyin.

Hepsi bu kadar. Artık Raspberry Pi’la oynamaya başlayabiliriz. Öncelikle artık Raspberry Pi’ı alarak işletim sisteminin kurulumunu tamamlayalım.

Raspberry Pi’ı kullanmaya başlıyoruz

Burada da gayet basit birkaç adımı takip edeceğiz ve Raspbmc kurulumu tamamlanmış olacak:

1. Raspberry Pi’ınıza az önce Raspbmc kurulum dosyalarını attığınız SD kartınızı, HDMI/ethernet kablonuzu ve klavyenizi bağlayın.
2. Tüm bağlantıların düzgün bir şekilde yapıldığına emin olduktan sonra, güç adaptörünü takın.
3. Raspbmc kurulumu başlayacak.

4. Bir kahve alın ve 15-20 dakika kadar sürecek kurulumu izlemenin keyfini yaşayın.
5. Ekrandaki yönlendirmeleri takip ederek işlemi tamamlayın.

Evet, Raspberry Pi’ınıza Raspbmc’yi kurdunuz. Bence kendinizi tebrik edebilirsiniz! Artık sizin de bir media center çözümünüz var.

Sonraki adımlar

Raspbmc sürekli güncellenen, eklentilerle güçlendirilebilen, görünümünden çalışma biçimine kadar özelleştirilebilen, gerçekten de üzerinde uğraşması zevkli bir media center çözümü. Kendiniz pek çok özelliğini keşfedebilirsiniz. Ben kendi evimde ne amaçlarla kullandığımı, ne gibi eklemeler yaptığımı kısa kısa yazacağım:

• Harici sabit diskinizi USB üzerinden bağlayabilirsiniz. uTorrent eklentisini kullanarak torrent’le film, dizi ve müzik indirebilirsiniz. (Ama sakın kaçak bir şey indirmeyin, olur mu? Çok ayıp çünkü. Aşırı ayıp. Hiç tasvip etmiyorum.)
• Evdeki PC’nizde film, dizi, fotoğraf vb. içerikleri sakladığınız klasörünüzü ev ağınızda kullanıma açarak, Raspbmc’nin bu dosyaları görmesini ve arşivlemesini sağlayabilirsiniz. Ben ethernet’le ağa bağladığım Raspberry Pi üzerinden ev ağımda paylaştığım 1080p filmleri herhangi bir takılma olmaksızın izledim. Siz de denemek isterseniz buradaki basit rehberden faydalanabilirsiniz.
• Raspberry Pi’ı klavyeyle kontrol etmek zorunda değilsiniz. Android kullanıcısıysanız Yatse, iOS kullanıcısıysanız Official XBMC Remote uygulamaları işinizi fazlasıyla görecektir. Akıllı telefon ya da tablet kullanmıyorsanız, tarayıcınıza Raspberry Pi’ın IP adresini yazarak tarayıcınızı da kumanda olarak kullanabilirsiniz. (TV kumandası desteği de var, ancak benim TV kumandamla yıldızı barışmadı. Siz yine de bir denersiniz.)
• Raspbmc en popüler video codec’leri olan h.264/MPEG-4 formatlı videoları sorunsuzca oynatabiliyor. MPEG-2 ve VC1 codec’li videoları oynatmak isterseniz, bu codec’leri satın alıp Raspbmc’nize tanımlayabilirsiniz. (12 TL tutuyor, çok bir şey değil yani. Bir sosyal sorumluluk projesine katkı yaptığınızı düşünüp kendinizi rahatlatabilirsiniz bile.)
• İlk kurulumdan sonra menü geçişleri sırasında ufak takılmalar olduğunu göreceksiniz. Bunu aşmanın en temiz yolu, Raspberry Pi’ınızı “overclock” etmek, yani basit anlatımıyla işlemciyi daha performanslı çalışmaya zorlamak. (Türkçesi “hız aşırtma” imiş, öyle söylesem de anlamazdınız zaten…) Overclock kelimesinden korkmanıza gerek yok, Raspbmc’de hazır overclock profilleri bulunuyor, dolayısıyla alete zarar verme ihtimaliniz pek yok. “Programs > Raspbmc Settings > System Configuration” yolunu takip edip, “System Performance Profile” kısmından Fast ya da Super seçeneklerini seçebilirsiniz. Raspbmc yeniden başladıktan sonra hızdaki değişimi siz de fark edeceksiniz. (Ben “Super” olanını kullanıyorum.)
• Kullandığınız tema da Raspbmc’nin çalışma hızını etkileyebiliyor. Sistem Ayarları kısmına gelip, Skin menüsünden Quartz’ı seçerek, Apple TV benzeri sade bir arayüzle Raspbmc’nizi kullanabilirsiniz. Hızı etkilediğini göreceksiniz.

Son söz

Burada paragraflarca yazdığıma bakmayın, tüm bu işlemler en fazla 1-1,5 saatinizi alacaktır. Sonunda hem fiyat/performans, hem de sağladığı kolaylık bakımından emeğinize değecek bir media center çözümünüz olacak. Keyfini çıkarın.

(Hamiş: Ha bir de, bu rehberde yazdığım her şeyi bizzat uygulamış olsam da, bu adımları takip etmenin kendi inisiyatifinizde olduğunu, oluşabilecek herhangi bir donanımsal zararda falan sizi tanımayacağımı bilin. İyi birisiyim ama enayi de değilim sevgili okurlarım.)